Wikipedia

「Ó̤-ciŭ」調整以後𣍐蜀樣其地方

互動式瀏覽歷史
← Sèng 1 hâung chă-biék 1 hâung chă-biék →
刪去的內容 新增的內容
視覺化wikitext
DINGGOR（Tō̤-lâung | góng-hióng）
163筆編輯
無編輯摘要
Dâ̤ 23 hòng:
| céng-hū siū-nō̤ cék-chĭng = cūng-lī
| céng-hū siū-nō̤ miàng-cê = [[Malcolm Turnbull]]
| huó-bê dăng-ôi = [[Ó̤-ciŭ-nguòng dollar]]
| guăng-huŏng ngṳ̄-ngiòng = [[Ĭng-ngṳ̄]]
| tŭng-ê̤ṳng ngṳ̄-ngiòng = Ĭng-ngṳ̄
Dâ̤ 30 hòng:
| guók-gă diêng-uâ kṳ̆-hô̤ = +61
}}
'''Ó̤-ciŭ''' (澳洲, [[Ĭng{{lang-ngṳ̄]]: ''en|Australia''}}), iâ hô̤ lā̤ '''Ó̤-dâi-lé-ā''' (澳大利亞) ciòng miàng sê „''Ó̤-ciŭ Lièng-băng''“ (''The Commomwealth of Australia''), sê [[Dâi-iòng-ciŭ]] dék duâi gì [[guók-gă]]. Ĭ gì guók-tū bău-guák Ó̤-ciŭ [[dâi-lṳ̆k]], Tā-sṳ̆-mā-niàTasmania dō̤ gâe̤ng hô-gê̤ṳng gì [[dō̤-sê̤ṳ]]. Ó̤-ciŭ sê sié-gái gá bó gì guók-gă, sĕng-uăk cūi-cūng cĭng gèng. Siū-dŭ [[Canberra]], dék duâi gì [[siàng-chê]] sê [[Sék-nà̤Sydney]] (Sydney). [[Guăng-huŏng ngṳ̄-ngiòng]] sê [[Ĭng-ngṳ̄]].
 
Ĭng-ngṳ̄ "'''Australia'''" ciā miàng sê téng [[Lá-dĭng-ngṳ̄]] "'''Australis'''" lì gì, é-sé̤ṳ sê "nàng-huŏng".
Dâ̤ 36 hòng:
== Dê-lī ==
[[File:Topography of australia.jpg|left|300px|thumbnail|Ó̤-ciŭ dê-hìng]]
Ó̤-ciŭ Lièng-băng găh [[dê-giù]] nàng-biĕng, [[Tái-bìng-iòng]] să̤-nàng gì hāi miêng siông. Guók-tū miêng-cék ô 768 uâng 2 chiĕng 300 bìng-huŏng gŭng-lī, găh sié-gái gà̤-dēng bà̤ dâ̤ 6 miàng, diŏh [[Dâi-iòng-ciŭ]] bà̤ tàu-miàng. Ó̤-ciŭ guók-tū dék ciō-iéu gì lâng déng sê Ó̤-ciŭ Dâi-lṳ̆k gâe̤ng Tā-sṳ̆-mā-niàTasmania Dō̤.
 
Ó̤-ciŭ dâi-lṳ̆k găh dê-giù gì nàng biĕng, sê sié-gái dék nâung gì dâi-lṳ̆k. Dâi-lṳ̆k dê-hìng bìng-gĭng [[hāi-băk]] găh 350 mī cō̤-êu. Chiĕu guó 1000 mī gì tù-dê gá̤-mò̤ iéng diŏh gōng dâi-lṳ̆k gì 1%, 87% gì tù-dê găh 500 mī â-dā̤, sê sié-gái bìng-gĭng hāi-băk dék ā̤ gì dâi-luk, iâ sê dê-miêng kī-náh dék huāng gì dâi-lṳ̆k. Ô-ciŭ dâi-lṳ̆k gì dê-hìng â̤ buŏng-có̤ dĕ̤ng-buô săng-kṳ̆, dṳ̆ng-buô bàng-nguòng, să̤-buô gà̤-iòng. Dék gà̤ gì ôi-dó̤i sê Ó̤-ciŭ Ā̤-lo̤-pò̤Alps (Australian Alps) gì Kō̤-siŭ-sṳ̆-kò̤Kosciusko Săng (Mt. Kosciusko), ô 2,228 mī, iâ sê Ó̤-ciŭ gōng guók dék gà̤ gì ôi-dó̤i.
[[File:Port_Arthur_Seeseite.jpg|right|thumbnail|300px|Tā-sṳ̆-mā-niàTasmania Dō̤ gì Ă-sò̤-gĕ̤ngPort Arthur]]
 
Dâi-lṳ̆k gì să̤-miêng gâe̤ng nàng-miêng dŭ sê [[Éng-dô-iòng]], dĕ̤ng-nàng miêng sê Tā-sṳ̆-màngTasman Hāi (Tasman Sea), dĕ̤ng miêng sê [[Tái-bìng-iòng]], dĕ̤ng-báe̤k miêng sê Tăng-hù Hāi (Coral Sea), báe̤k miêng sê Ā-lă-pŭ-làArafura Hāi (Arafura Sea) gâe̤ng Tī-mò̤Timor Hāi (Timor Sea).
 
Tā-sṳ̆-mā-niàTasmania Dō̤ găh Ó̤-ciŭ dâi-lṳ̆k gì dĕ̤ng-nàng miêng Tái-bìng-iòng hāi gà̤-dēng. Dō̤ gà̤-dēng bàng-nguòng cĭng ciēu, nâ ô hāi-gièng gâe̤ng kă̤-kiák ô bàng-nguòng, diông gì dê-huŏng dŭ sê săng.
 
== Ké-hâiu ==
Dâ̤ 50 hòng:
Gâe̤ng dê-giù báe̤k biĕng mâ̤ dè̤ng-iông, Ó̤-ciŭ gì tiĕng chéng găh 6~11 nguŏk, tiĕng iĕk găh 12 nguŏk gáu â-nièng 2 nguŏk. Tiĕng chéng sèng-hâiu, báe̤k buô gâe̤ng dṳ̆ng buô gáung huô cĭng ciēu. Tiĕng chéng gì bìng-gĭng ŭng-dô sê: báe̤k buô 24 dô, nàng buô 10 dô. Téng 12 nguŏk kī, tiĕng cêu kiū iĕk lāu, nàng buô ŭng-dô kiū sĭng, ké-hâiu găng-só̤ báe̤k buô hāi-gièng iâ kiū dâung-huô. Tiĕng iĕk gì bìng-gĭng ŭng-dô sê 1 nguŏk, ŭng-dô sê nàng buô 18 dô, báe̤k buô 29 dô, nô̤i-dê ŭng-dô â̤ dăk gáu 30 dô ī-gè̤ng.
 
Ó̤-ciŭ dâi-lṳ̆k sê sié-gái gáung huô dék ciēu gi, gōng nièng bìng-gĭng gáung huô nâ ô 470 hò̤-mī. Gáung huô kṳ̆-mĭk mâ̤ bìng-hèng, dâi-lṳ̆k dĕ̤ng-buô hāi-gièng, să̤-nàng hāi-gièng gáe̤k Tā-sṳ̆-mā-niàTasmania Dō̤ dâung huô dék sâ̤, â̤ dăk gáu 2000 hò̤-mī, dĕk-biék sê Tā-sṳ̆-mā-niàTasmania Dō̤ sā̤ buô săng-kṳ̆ dâung huô dék sâ̤ â̤ dăk gáu 3600 hò̤-mī. Ó̤-ciŭ dâi-lṳ̆k să̤ buô gâe̤ng dṳ̆ng buô nô̤i-dê cĭng ciēu dâung huô, dék âng gì Bá̤ek Ăi-īEyre Hù (North Eyre) gōng nièng gó mâ̤ dâung 125 hò̤-mī.
 
== Hèng-céng kṳ̆-mĭk ==
Dâ̤ 81 hòng:
Ó̤-ciŭ gōng guók nè̤ng-só nâ ô 1,805 uâng. Téng Ĕu-ciŭ [[Ĭng-guók]] dēng guók-gă lì gì iè-mìng iéng ciòng-buô nè̤ng-só gì 95%, buōng-iòng gì Ó̤-ciŭ nè̤ng nâ ô 26 uâng, iéng 1.5%. Téng [[Dṳ̆ng-guók]] lì gì iè-mìng ô 40 uâng, bók-guó cī-lâng-buŏng Dṳ̆ng-guók nè̤ng tié-láu iè-mìng, nè̤ng-só gū-gié gó â̤ dōng-gèng gó̤.
 
[[File:Sydney Harbour Bridge from the air.JPG|left|300px|thumbnail|[[Sék-nà̤Sydney]], Ó̤-ciŭ dék duâi gì dŭ-chê]]
Ó̤-ciŭ guók-tū kuák [[ìng-kēu]] ciēu, bìng-gĭng siŏh bìng-huŏng chiĕng-mī nâ ô 2 ciáh nè̤ng. Nè̤ng dêu gì hìng-sié cĭng mâ̤ bìng-hèng, 90% gì nè̤ng dêu găh hāi-gièng, dĕk-biék sê dĕ̤ng-nàng buô, nô̤i-dê cĭng ciēu nè̤ng dêu, ô gì gó mò̤ nè̤ng dêu. Bók-guó Ó̤-ciŭ sê sié-gái siàng-chê-huá tiàng-dô siŏng-dŏng gèng gì guók-gă cĭ-ék, 70% gì nè̤ng dêu găh siàng-chê, [[Sék-nà̤Sydney]] (Sydney) gâe̤ng Mēu-buōng ([[Melbuorn)]] gì nè̤ng-só cêu iéng gōng guók nè̤ng-só gì 30%.
 
=== Cŭng-gáu ===
Ó̤-ciŭ nè̤ng dŏ̤-só sê téng Ĕu-ciŭ guók-gă lì gì iè-mìng, gó-chṳ̄ [[Tiĕng-ciō-gáu]] gâe̤ng [[Ià-sŭ-gáu]] sê Ó̤-ciŭ gì ciō-liù cŭng-gáu. Ià-sŭ-gáu găh Ó̤-ciŭ sê dék duâi gì cŭng-gáu, gáu-iū dék sâ̤. Nguòng-lā̤ dék duâi gì [[gáu-huôi]] sê Séng-gŭng Cŭng (Anglican), bók-guó Tiĕng-ciō-gáu téng ’80 nièng-dâi kī gáu-iù só-liông chiĕu-guó Séng-gŭng Cŭng, biéng có̤ Ó̤-ciŭ dék duâi gì gáu-huôi. Dáng Ià-sŭ-gáu gáuk puái gáu-huôi gáu-iū kău kī gó̤, gó sê bī Tiĕng-ciō-gáu sâ̤.
 
Dṳ̀ Ià-sŭ-gáu gâe̤ng Tiĕng-ciō-gáu nguôi, Ó̤-ciŭ gó ô [[HuòiĬ-sṳ̆-làng-gáu]] gâe̤ng [[Iù-tái-gáu]]. Huòi-gáu gì gáu-iū dŏ̤-só sê téng [[Ā-ciŭ|Nàng-ā]] lì gì, [[Ă-lá-báik]] guók-gă gì iè-mìng dăng-dō̤ hông Tiĕng-ciō-gáu, ng hông HuòiĬ-sṳ̆-làng-gáu. Iù-tái-gáu gì gáu-iū gĭ-buōng sê [[Iù-tái]] nè̤ng.
 
== Ging-cá̤ ==
Dâ̤ 100 hòng:
Ó̤-ciŭ gău-tŭng huák-dăk, gŭng-diô, [[tiék-diô]], kŭng-ông, hāi-ông dŭ iā huák-dăk.
 
Gōng guók gŭng-diô ô 100 uâng chiĕng-mī, siàng-chê gâe̤ng hiŏng-â dŭ ô cĭng hō̤ gì gŭng-diô lièng giék. Ó̤-ciŭ gì gŏ̤-sók gŭng-diô ô 30 uâng chiĕng-mī. Dĕ̤ng-nàng buô hāi-gièng siàng-chê cĭ-găng dŭ ô gŏ̤-sók gŭng-diô lièng-giék. Dâi-lṳ̆k dĕ̤ng-buô, dĕ̤ng-nàng buô, Tā-sṳ̆-mā-niàTasmania Dō̤ gâe̤ng să̤-nàng buô Pō̤-sṳ̀ ([[Perth)]] hô-gê̤ṳng ô cêng go̤ uòng-chīng gì gŏ̤-sók gung-diô uōng.
 
Ó̤-ciŭ tiék-diô ô 4 uâng chiĕng-mī dòng, bók-guó tiék-diô dŏ̤-só diŏh dĕ̤ng buô gâe̤ng să̤-nàng buô gì hāi-gièng. Dĕ̤ng-nàng buô Duâi-buŏng[[Great Dividing Săng-mĕkmăh]] (Great Dividing Ra.) nàng-dâung gáu Mēu-buōngMelbuorn gâe̤ng Ā-dă̤-lài-dà̤ ([[Adelaide)]] ô iā duâi gì tiék-diô uōng. Să̤-buô gì tiék-diô uōng ciō-iéu găh Pō̤-sṳ̀Perth hó-gê̤ṳng.
 
== Ngiê-dāu lièng-giék ==
Dâ̤ 108 hòng:
* [http://www.australia.com/ Ó̤-ciŭ lṳ̄-iù]
{{Dâi-iòng-ciŭ}}
{{authority control}}
[[Category:Dâi-iòng-ciŭ guók-gă|Ö]]
[[Category:Ó̤-ciŭ]]
Lài-nguòng „https://cdo.wikipedia.org/wiki/Ó̤-ciŭ“