「Ó̤-muòng」調整以後𣍐蜀樣其地方

Ó̤-muòng gah Mìng-dièu lik-sṳ̄-cṳ gà̤-dēng gé ô, hiā sì-hâiu Âu-muòng géu lă̤ „Hò̤-giáng“, sê Buò-dò̤-ngà gâe̤ng Dṳ̆ng-guók có̤-seng-é gì ciō cuō-iéu ka-nó̤h-gē̤ng. Buò-dò̤-ngà nè̤ng gah Ó̤-muòng siông-ngiâng âiu, cêu hióng dong-dê nè̤ng cia ciā ôi-dó̤I gì miàng cê, ing-dioh cia-muóng gì ôi-dé gah sioh gang Mā-cū miêu bòng-bieng, dong-dê-nèng gó-háng lă̤ Buò-nè̤ng cia gì sê ciā miêu gì miàng cê, cêu éng gōng „Mā gó̤h“, iù sê Ó̤-muòng gì nguôi-ùng miâng cê cêu hāu lă̤ „Macau“.

1986 nièng, Dṳ̆ng-guók gâe̤ng Buò-guók kui-huôi 4 lùng, dàng-puáng Ó̤-muòng ciōcuō-guòng iè-dèng gì ông-dà̤. 1987 nièng 4 nguok 13 hô̤ cieng ô «Ô guang Ó̤-muòng ông-dà̤ gì lièng hak sing-mìng» gâe̤ng lâng bih hó-ga ùng-giông.

1999 nièng 12 nguok 20 hô̤ buáng-màng 0 diēng, lâng guók céng-hū gah Ó̤-muòng iè-gau ciōcuō-guòng, dâ̤ nê cā, Dṳ̆ng-guók Gāi-hóng-gung kui diē Ó̤-muòng, Dṳ̆ng-guók ciáng-sék guāng-lī Ó̤-muòng.

Áng Ó̤-muòng Tūng-gé Puō-cha Guoh gì tūng-gé, gáu 2005 nièng 9 nguok 30 hô̤, Ó̤-muòng nè̤ng só du-liāng ô 48 uâng 2 chieng nè̤ng. Háng-nè̤ng ciéng 97%, Buò-nèng gâe̤ng gì-ṳ̀ huang-nè̤ng ciéng 3%. Háng-nè̤ng dài-dong ciō cuō-iéu sê gōng Uok-ngṳ̄ gì Uok-nè̤ng, gó ô gô-dā̤ téng Hók-gióng lì gì iè-mìng.

Dioh Ó̤-muòng gó ô sioh cṳ̄ng hāu lă̤ „Ó̤-muòng Ngṳ̄ (Macanese)“ gì ngū-ngiòng. Cī cṳ̄ng ngṳ̄-ngiòng sê Buò-dò̤-ngà ngṳ̄, Mā-lài ngṳ̄, Uok ngṳ̄, Ing ngṳ̄, Gô Buò-dò̤-ngà ngṳ̄ kiak sioh do̤i hâiu buóh chók gì. Gah Buò-dò̤-ngà ngṳ̄ diē-sié, cī cṳ̄ng ngṳ̄-ngiòng hāu lă̤ „Patuá“, ciō cuō-iéu gah Ó̤-muòng buōng-iòng gì Buò-nè̤ng sāi. Ng guó, hiêng káik sì cī cṳ̄ng ngṳ̄-ngiòng ī ging ciók-gōng gŏ̤ lāu.

’50 gáu ’70 nièng-dâi, [[páu-diông]], cê-lài-huōi gâe̤ng hiong-siáng sê Ó̤-muòng diòng-tūng gì chiu-gē̤ng hòng-ngiek. Céng gáu ’70 nièng dâi hâiu, có̤ i-siòng, hài-cié-pīng, diêng-cṳ̄, káh-dièu nó̤h gâe̤ng ìng-ge̤ng-hua dē̤ng siàng ôi cie puói Ó̤-muòng ging-cà̤ gì chiū-ge̤ng hòng-ngiek. Ó̤-muòng suói-siŭ ciō cuō-iéu āi Gung-kui-dū-cièng ngiek gâe̤ng lṳ̄-iù ngiek. 2002 nièng Gk-dū-cièng ngiek tì gê̤ṳng 4 siàng gì suói-siŭ, gáu 2004 nièng dak gáu 7 siàng buáng. Ó̤-muòng gì ciō cuō-iéu mâu-ik-buong sê Mī-guók, Eu-ciu lièng-hak, Dṳ̆ng-guók nô̤i-dê Hiong-gē̤ng gâe̤ng Nik-buōng.

Ó̤-muòng nè̤ng cio cuō-iéu séng-iōng sê HókHuk-gáu gâe̤ng Mìng-gang séng-iōng (Guang-neng gâe̤ng Mā-cū gá sì-hèng gĭ).

Tieng-ciōcuō gáu Ó̤-muòng gáu-kṳ gah 1576 nièng 1 nguok 23 hô̤ kiū siék, tàu-tàu ôi ciōcuō-gáu sê Ìng-cṳ̀-dòng gì cháung-sṳ̄ nè̤ng Gá-nà̤-lò̤. Tàu-tàu ôi Háng-nè̤ng ciōcuō-gáu sê Lì Ga-cóng ciōcuō-gáu. Hiêng káik sì gì ciōcuō-gáu sê Là̤ Hùng-sing, i iâ sê tàu-tàu ciáh Ó̤-muòng buōng gē̤ng gì Háng-nè̤ng ciōcuō-gáu. Ing dioh guāng-lī-guòng iè-dèng ci sèng cing sâ̤ Ô̤-muògmuòng buōng-iòng Buò-nè̤ng diōngduōng gáu Buò-dò̤-ngà, hiêng -sì câi gáu-iū ī Háng-nè̤ng ùi-ciōcuō.

* [http://www.macau99.org.mo/ Ciōcuō-guòng iè-dèng lā̤-ngì]