「Kuóh-dà̤」調整以後𣍐蜀樣其地方

刪去的內容 新增的內容
無編輯摘要
無編輯摘要
Dâ̤ 3 hòng:
'''Kuóh-dà̤''' {{Siăng|Kuoh-daa.ogg}} (曲蹄), iâ hô̤ lā̤ '''Kuóh-dà̤-giāng''', '''Lièng-gă Sùng-mìng''' (連家船民) hĕ̤k-ciā '''Hók-ciŭ Dáng-mìng''' (福州疍民), sê sĕng-uăk diŏh [[Mìng-gĕ̤ng]] siông gâe̤ng [[Hók-ciŭ]] hāi-gièng gì siŏh ciáh mìng-hiê, sṳ̆k [[dáng-mìng]] gì siŏh cṳ̄ng. "Kuóh-dà̤" ciā sṳ̀ sê lṳ̆k-dê gà̤-dēng gì Háng-nè̤ng dó̤i ĭ-gáuk-nè̤ng gì miĕk-chĭng.
 
Áng diòng-tūng lì gōng, kuóh-dà̤ siŏh-sié-nè̤ng dâi-dŏng duâi buô-hóng gì sì-găng dŭ dêu diŏh [[sùng]] gà̤-dēng, lṳ̆k-dê siông gì [[Háng-nè̤ng]] káng mâ̤ kī ĭ-gáuk-nè̤ng. Bók-guó gĭng-dáng, kuóh-dà̤ gĭ-buōng ī-gĭng siông-âng diâng-gṳ̆ lāu.
 
Dṳ̀-kó̤ Hók-ciŭ gì kuóh-dà̤, dáng-mìng găk Dṳ̆ng-guók bĕk-dó̤i iâ ô hŭng-buó, chiông [[Mìng-nàng]], [[Guōng-dĕ̤ng]] hī siŏh dái dŭ ô.
Dâ̤ 26 hòng:
Hiêng-dâi hŏk-sṳ̆k-gái ciō-liù gì guăng-diēng sê: Kuóh-dà̤ sê gô-dā̤ [[Báh-uŏk]] nè̤ng gì hâiu-dâi, gâe̤ng gĭng-dáng gì [[Siă-cŭk]] kī-nguòng chă-bók-dŏ̤, nâ sê gōng chă-biék gì uâ, kuóh-dà̤ diêu diŏh gì cūi biĕng-dău. kuóh-dà̤ gâe̤ng gì-tă dê-huŏng gì dáng-mìng ô siŏh ciáh cū-cŭng, ô gì kuóh-dà̤ sê téng [[Ciék-gŏng]] hāi-gièng hŭ-uái buăng guó lì gì, ô gì kuóh-dà̤ téng Hók-ciŭ buăng kó̤ Ciék-gŏng gâe̤ng [[Gŏng-sŭ]], gáu-muōi-lāu bô téng hŭ-uái buăng diōng lì.
 
Kuóh-dà̤ nguòng-lài ô cê-gă gì ngṳ̄-ngiòng. gáu-muōi-lāu ĭng-ôi gâe̤ng lṳ̆k-dê gà̤-dēng gì Háng-nè̤ng gĭng-guó dòng-gĭ gì ciék-ché̤ṳk, gáu [[Mìng-dièu]] gì sèng-âu ī-gĭng Háng-huá (漢化), gāi siàng sāi [[Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄]]. [[Muāng-chĭng]] Ṳ̆ng-céng 7 nièng (1729 nièng) gì sèng-âu, [[Ṳ̆ng-céng Huòng-dá̤]] mêng-lêng: „Mò̤-niĕ-ài kī chió gì dáng-mìng, niông ĭ diêu diŏh sùng lā̤, ng-sāi giòng-páe̤k ĭ-gáuk-nè̤ng siông-ángngiâng; ô nèng-lĭk kī chió gì, â̤ sāi diŏh cūi biĕng-dău kī cê-gă gì cŏng lì diêu, gâe̤ng Háng-nè̤ng siŏh iông diŏh siông hô̤-kēu, huŏng-biêng diêu-că, pāi-giāng mâ̤ sāi kó̤ kiĕ-hô ĭ-gáuk-nè̤ng. gó̤ có̤-guăng-gì kó̤ kuóng dáng-mìng kăi huăng-dê, có̤ chèng, gâe̤ng gì-tă nè̤ng siŏh iông.“ Ṳ̆ng-céng ūng-hṳ̄ dáng-mìng siông-ángngiâng mā̤ chió, mā̤ chèng, có̤ sĕng-é gâe̤ng kō̤-cṳ̆, téng cī sèng-âu kăi-sṳ̄, ô ciēu-buô-hông gì Dáng-mìng siông-áng diâng-gṳ̆, cī siŏh dêng nè̤ng ké̤ṳk nè̤ng hô̤ lā̤ „hiók-gă“ (歇家). [[Dṳ̆ng-huà Mìng-guók]] sìng-lĭk ī-hâiu, céng-hū géng-cī Háng-nè̤ng káng-mâ̤-kī Dáng-mìng, siông-ángngiâng diâng-gṳ̆ gì nè̤ng kăi-sṳ̄ biéng sâ̤. [[Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók]] sìng-lĭk ī-hâiu, céng-hū ăng-bà̤ iā sâ̤ Dáng-mìng siông-ángngiâng, gĭng-dáng gĭ-buōng mò̤ nè̤ng chiông gô-dā̤ hŭ-uâng diêu diŏh cūi lā̤ lāu.
 
Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók ciáh sìng-lĭk gì sèng-âu, có̤ cā ciŏng dáng-mìng dóng siŏh ciáh siēu-só mìng-cŭk lì káng. Gáu-muōi-lāu diŏh 1955 nièng mìng-cŭk sék-biék diêu-că gì sèng-âu, [[Gê̤ṳng-sāng-dōng]] giéng-gáe̤k Dáng-mìng ī-gĭng ké̤ṳk Háng-cŭk dùng-huá, mò̤ cê-gă mìng-cŭk dĕk-cĭng gâe̤ng é-sék, gô-chṳ̄ ciŏng ĭ-gáuk-nè̤ng dóng Háng-cŭk gì siŏh buô-hông.
Dâ̤ 46 hòng:
 
== Ùng-huá ==
Diŏh lĭk-sṳ̄ gà̤-dēng, kuóh-dà̤ ké̤ṳk lṳ̆k-dê gà̤-dēng gì Háng-nè̤ng káng mâ̤ kī, ng-niông ĭ-gáuk-nè̤ng siông-ángngiâng, siŏh-sié-nè̤ng diêu diŏh sùng gà̤-dēng. Kuóh-dà̤ gĭng-cá̤ lài-nguòng ciō-iéu sê diŏh hāi-gièng hĕ̤k-ciā ò̤ lā̤ niăh ngṳ̀, hĕ̤k-ciā sāi sùng lì hâ nó̤h. Duâi-buô-hông nè̤ng chió iā bék, bô gă lā̤ sĕng-uăk iā ṳ̀ng-ê sêu gáu hŭng-tăi gì īng-hiōng. Dṳ̆ng-huà Mìng-guók sìng-lĭk ī sèng, kuóh-dà̤ duâi-buô-hông dŭ mò̤ sié-nó̤h ùng-huá. Gê̤ṳng-sāng-dōng siông-dài ī-hâiu, duâi-buô-hông gì kuóh-dà̤ siông-ángngiâng diâng-gṳ̆, iā sâ̤ diòng-tūng gì hŭng-sṳ̆k gâe̤ng sĕng-uăk huŏng-sék kăi-sṳ̄ biéng mò̤, ô sék-diòng gì ngùi-hiēng.
 
=== Sê̤ṳng ===
Muāng-chĭng gáu Mìng-guók gì sèng-âu, kuóh-dà̤ ék-buăng sê̤ṳng kĕk [[muài-buó]] (麻布) có̤ gì ĭ-siòng-kó, niēng siàng [[làng-sáik|làng]], [[ŭ-sáik|ŭ]] hĕ̤k-ciā [[cĕ̤ng-sáik|dà-sáik]]. Hŭ-uâng gì kó iā kuăng iā duâi, ké̤ṳk nè̤ng hô̤ lā̤ „kuóh-dà̤-kó“ (曲蹄褲). Nṳ̄-gái chiū-uōng gà̤-dēng é̤ṳ tiéng siŏh cèng siŏh cáung kuăng gì ŭ-ŭ-sék biĕng-biĕng. Diŏh siông-ángngiâng diâng-gṳ̆ ī-sèng, duâi-buô-hông gì kuóh-dà̤ é̤ṳ táung-siēng-kă, ng-dái mô̤. nṳ̄-gái ng-[[dièng-kă]], tàu-huók sĕ̤ ciĕng-ciĕng-sék, muōi-muōi kiéu tiĕng; lâu-mū â̤ ciŏng tàu-huók buàng kī lì, sāi siŏh cṳ̄ng iông-sék chiông [[siè]] gì, ô ngô chióh hī māng dòng gì [[căng-căng]] chák tàu-huók lā̤. Cuòi ké̤ṳk ô gì hŏk-ciā dóng có̤ kuóh-dà̤ sê [[Mìng-uŏk]] nè̤ng hâiu-dâi gì céng-gé̤ṳ, ĭng-ôi Mìng-uŏk nè̤ng cĭng mì-séng lâu-siè.
=== Diêu ===
Gô-dā̤ duâi-buô-hông gì Kuóh-dà̤ siŏh-sié-nè̤ng dŭ sê diêu diŏh sùng lā̤. „Lièng-gă-sùng“ (連家船) ciā miàng-cê sê dó̤i kuóh-dà̤ bī-gáu dṳ̆ng-séng gì chĭng-hŭ, ciā sṳ̀ iâ dó̤i kuóh-dà̤ mò̤ sié-nó̤h káng mâ kī gì é-sé̤ṳ. Mìng-gĕ̤ng gà̤-dēng gì lièng-gă-sùng ék-buăng ô 5 gáu 6 [[mī]] hī māng dòng, ô 3 mī hī māng kuăng. Tàu-muōi ciĕng-ciĕng-sék kiéu tiĕng, dâi-dŏng bô bàng bô kuák, gó ô kĕk dé̤ṳk-bùng có̤ gì sùng-dū. Siŏh gá ciŏng-uâng gì sùng sê kuóh-dà̤ gĕ̤ng-cáuk gâe̤ng sĕng-uăk gì dê-huŏng, páh-ngṳ̀ diŏh sùng-tàu gì gák-bēng sùng-dū cêu sê chió gâe̤ng chŏng-kó, sùng-muōi sê [[cháik-sū]]. Kuóh-dà̤ ék-buăng kĕk siŏh cṳ̄ng cŭ-cŭ-sék dé̤ṳk-dè̤ng téng kó-kă-biĕng â-dā̤ tū diē kó̤ ciék [[niêu]] bà̤ chók lì, ô gì kuóh-dà̤ gó â̤ diŏh sùng-muōi iōng giĕ gâe̤ng ák cī siŏh lôi gì tàu-săng. Bī-gáu cā sèng-âu siông-ángngiâng diâng-gṳ̆ gì kuóh-dà̤ â̤ diŏh gĕ̤ng-gièng hĕ̤k-ciā tăng-tù lā̤ kī chió. Ĭ-gáuk-nè̤ng sĕng diŏh dê-dău lā̤ páh kĕk chà có̤ gì dōng, gái ciŏng nguòng-lài cê-gă gì sùng ĕng diŏh gà̤-dēng dóng chió lì sāi, hĕ̤k-ciā ng-kĕk sùng lì có̤, găk dōng gà̤-dēng puō chà-bēng lì kī chió. Hŭ-uâng gì chió iā nâung, ké̤ṳk nè̤ng hô̤ lā̤ „sé-kă-làu“ (四骹樓) hĕ̤k-ciā „tì-kă-bùng“ (提骹房).
 
=== È̤ng băh duâi dâi ===
Áng diòng-tūng gì hŭng-sṳ̆k, kuóh-dà̤ gì giék-huŏng ék-buăng iù bâ-nā̤ có̤ ciō, iâ ô gó̤ nè̤ng có̤ muòi gì. Ék-buăng tiàng-sê̤ṳ sê sáe̤ng lā̤, có̤ chók-dông (做出動), chiăng nā̤ (請奶, chiăng [[Lìng-cūi-nā̤]]) gâe̤ng guó guăng (過關). Cṳ̆-niòng-giāng 18 huói chók-gá, giék-huŏng ī-hâiu kó̤ dòng-buŏ chió lā̤ diêu, hī siŏh buŏ ô tiè-gá (啼嫁), má-gá (罵嫁) gì hŭng-sṳ̆k. gĕ̤ng-muói-giāng â̤ gá siông ángngiâng, kuóh-dà̤-giāng mò̤ tō̤ lṳ̆k-dê gì nṳ̄-gái có̤ lâu-mā. Giék-huŏng hī siŏh nĭk, cūi méng gì sùng nâ sê káng-giéng kó̤ ciék sĭng-niòng gì sùng, mò̤ guāng â̤ nêng-sék mâ̤, dŭ â̤ sāi giàng guó kó̤ tō̤ [[mī-ciū]] lì chiók. Mī-ciū sê nṳ̄-huŏng buòi-gá gì nó̤h, hô̤ lā̤ „sĭng-bô-niêu“ (新婦尿). Gĕ̤ng-muói-giāng diŏh dòng-buŏ sī lō̤ ī-hâiu ék-buăng â̤ gái gá siŏh ciáh, giék-huŏng ī-sèng nâ sê ô gâe̤ng bék-ciáh nàng-gái sá, biék-nè̤ng iâ mâ̤ kó̤ gōng ĭ. Chió bó gì nàng-gái gó â̤ kó̤ tō̤ [[sá̤-bò̤]].
 
Kuóh-dà̤ sī nè̤ng sèng-âu gì hŭng-sṳ̆k gâe̤ng lṳ̆k-dê gà̤-dēng gì Háng-nè̤ng ô nék-giāng chă-biék. Pī-ṳ̀ gōng, kuóh-dà̤ chió bék, mò̤-niĕ-ài chiăng [[hù-siông]] [[dô̤-sê̤ṳ]] lì [[có̤ chék]] (做七). Hāi-gièng gì kuóh-dà̤ mò̤ [[muó]], ék-buăng dò̤ chāu-chiŏh guōng lâ, muài diŏh bī-gáu piék gì tăng-tù diē-sié, cuòi mâ̤ sāi ké̤ṳk bék-nè̤ng káng-giéng. Có̤i cā sáng [[Tiĕng-ciō-gáu]] gì kuóh-dà̤ muài diŏh Hók-ciŭ să̤-báe̤k gì Hông-gáu-săng (奉教山). Ciā săng cêu sê gĭng-dáng gì Mā-ăng-săng (馬鞍山), gô-dā̤ Hók-ciŭ nè̤ng gó̤ ĭ Kuóh-dà̤-săng (曲蹄山).
=== Có̤ cáik===
Hók-ciŭ nè̤ng [[cié-cáu]] ô „Guăng săng mìng sé kuóh-dà̤ ngô“ (官三民四曲蹄五) gì gōng-huák. Cêu sê gōng, có̤-guăng-gì diŏh Sĕk-nê-nguŏk niék-săng cié-cáu, báh-sáng diŏh niék-sé cié-cáu, kuóh-dà̤ diŏh niék-ngô cié. Săng-sĕk màng-buŏ gì sèng-âu, kuóh-dà̤ â̤ ciŏng sùng kŭi gáu Mìng-gĕ̤ng dâi-dŏng kó̤, miēng lā̤ cái-ciō lì tō̤ cièng, cuòi hô̤ lā̤ „chiĕng-gŏ̤“ (遷篙). Ciáng-nguŏk chĕ̤-nê gáu chĕ̤-sé, nṳ̄-gái gâe̤ng niè-giāng â̤ siông ángngiâng tō̤ guōi, kó̤ Háng-nè̤ng diêu gì dê-huŏng, gă-gă-chió-chió chióng sĭ bái nièng, gōng gék-lé gì uâ lì tō̤ guōi. Kuóh-dà̤ chók-miàng gì «tō̤ guōi sĭ» (討粿詩) ô: „Gū sō̤ sĕ̤ng-sĕ̤ng hŏk sĭng-nièng, è̤ng-è̤ng sāng-dĕng guá tiăng sèng; hō̤ gŏ̤ hō̤ guōi sáe̤ng nù kó̤, gĭng-cê bà̤-bēng kiê muòng-sèng.“ (姑嫂雙雙賀新年,紅紅傘燈掛廳前;好糕好粿送奴去,金字牌板豎門前) „Gô nièng gáu kó̤ bô sĭng nièng, sĕng-é hĭng-lè̤ng téng duâi cièng; gŭng-hī huák-cài bìng-ăng guó, sáe̤ng nù tòng-guōi guó mùong sèng.“ (舊年過了又新年,生意興隆賺大錢;恭喜發財平安過,送奴糖粿過門前) dēng dēng. Có̤ cáik gì sèng-âu, Kuóh-dà̤ ô chióng ngṳ̀-gŏ̤ gì diòng-tūng, bók-guó cuòi găk gĭng-dáng ô sék-diòng gì ngùi-hiēng.
 
=== Géng-gé ===
Dâ̤ 66 hòng:
 
=== Cŭng-gáu ===
Có̤i cā, kuóh-dà̤ sáng Hók-gióng buōng-tū dĕk-sáik gì iā sâ̤ Dô̤-gáu sìng, gì-dṳ̆ng bău-guák [[Ù-cṳ̆]], Siè-sìng (蛇神), Uă-sìng (蛙神), Lṳ̀ng-sìng (龍神), gó ô [[Mā-]], [[Nā-gŭng]], [[Băh-mā-cŏng-uòng]], Kăi-mìng-cŏng-uòng (開閩尊王, [[Uòng Sīng-dĭ]]), Ŭi-ū-cŏng-uòng (威武尊王, [[Uòng Sīng-dièu]]), [[Ngū-hók Uòng-iè]] (五福王爺), [[Lìng-cūi-nā̤]], Dìng Siông-cṳ̆ (陳尚書, [[Dìng Ùng-lṳ̀ng]]), [[Chék-sĭng-nā̤]] (七星奶), [[Chèng-lòi Gŭ-niòng]] gâe̤ng gáuk cṳ̄ng dê-tàu-sìng. Kuóh-dà̤ cĭng sèu giàng-sùng, gó-chṳ̄ diŏh ĭ-gáuk-nè̤ng dâi-dŏng cêng-kó̤ sáng Mā-, gó ciŏng Mā- gì séng-iōng diòng gáu [[Mìng-báe̤k]] gì nô̤i-lṳ̆k dê-kṳ̆ kó̤. Kuóh-dà̤ gó ciŏng Băh-mā-cŏng-uòng gì séng-iōng diòng gáu [[Mā--dō̤]], Nā-gŭng gì séng-iōng diòng kó̤ [[Liù-giù]]. Iâ ô siŏh buô-hông gì kuóh-dà̤ sáng [[Hŭk-gáu]].
 
17 sié-gī gì sèng-âu, huăng-giāng [[diòng-gáu-sê̤ṳ]] gáu Hók-ciŭ lì uăk-dông, sìng-lĭk [[gáu-kṳ̆]], kăi-sṳ̄ ô kuóh-dà̤ sáng [[Tiĕng-ciō-gáu]]. Téng 19 sié-gī dṳ̆ng-gĭ kī, cī siŏh dêng diòng-gáu-sê̤ṳ ciŏng kuóh-dà̤ dóng có̤ sê dâe̤ng-iéu diòng-gáu dó̤i-chiông, gó ĭng-ôi cuòi dĕk-lìng-é kó̤ ŏ̤k Hók-ciŭ-uâ. Tiĕng-ciō-gáu gáu-huôi dó̤i-chiū hông-gáu gì kuóh-dà̤ siông-ángngiâng diâng-gṳ̆, bié-miēng ĭ-gáuk-nè̤ng sêu gáu Háng-nè̤ng gì kiĕ-hô, bô kŭi hŏk-hâu gáu-ṳ̆k kuóh-dà̤, gó-chṳ̄ hông-gáu gì kuóh-dà̤ muōng biéng muōng sâ̤. Gáu gĭng-dáng, duâi-buô-hông gì Kuóh-dà̤ dŭ sáng Tiĕng-ciō-gáu lāu. Kuóh-dà̤ gâe̤ng kuóh-dà̤ gì hâiu-dâi ciéng Hók-ciŭ Tiĕng-ciō-gáu gáu-dù gì ìng-kēu iā duâi.
 
== Dó̤i kuóh-dà̤ gì gì-sê ==
Téng Sóng-dièu kăi-sṳ̄, kuóh-dà̤ ké̤ṳk lṳ̆k-dê gà̤-dēng gì Háng-nè̤ng dóng có̤ „ciéng-mìng“ (賤民) káng mâ̤ kī. Gô-dā̤ ô siŏh cṳ̄ng gōng-huák, Hók-ciŭ gì nàng-gái nâ mò̤ cièng tō̤ lâu-mā, ng-sê tō̤ gĕ̤ng-muói-giāng, cêu sê kó̤ tō̤ [[lâng-gá-siăng]] (兩個聲, cī ngôi-dê lì gì nè̤ng). Kuóh-dà̤ gì sĕng-sāng gâe̤ng sĕng-uăk dŭ sêu gáu iā duâi gì hâing-cié, mâ̤ sāi siông ángngiâng diâng-gṳ̆, mâ̤ sāi sê̤ṳng sĭ-dièu gì ĭ-siòng, mâ̤ sāi gâe̤ng Háng-nè̤ng giék-huŏng, siông áng mâ̤ sāi ciă sāng gâe̤ng sê̤ṳng à̤, ô hō̤ dâi mâ̤ sāi diŏng-dĕng-giék-chăi, giàng diô dŏng diŏh uăng iĕu dă̤ tàu ièng biĕng-dău giàng, mâ̤ sāi sê̤ṳng Háng-nè̤ng gì ĭ-siòng, kó-guāng siŏh mĕng gèng siŏh mĕng dă̤. Nṳ̄-gái sĕ̤ buáng-biĕng-guói, mâ̤ sāi ŏ̤k Háng-nè̤ng nṳ̄-gái hŭ-uâng sĕ̤. Ô gì dê-huŏng gó géng-cī kuóh-dà̤ siông ángngiâng lì, dŏng-dê ô „Kuóh-dà̤ nĕ̤ng siông ángngiâng, siông ángngiâng páh sī mò̤ buòi miâng“ (曲蹄莫上岸, 上岸拍死無賠命) gì gōng-huák. Siông ángngiâng diâng-gṳ̆ gì kuóh-dà̤ iâ mâ̤ sāi kī kĕk uă có̤ dīng gì chió, ŏ̤k Háng-nè̤ng kī ô [[huōi-chiòng|huōi-chiòng-bău]] gì chió gâing-gâing sê mâ̤ sāi gì. Ô gì chió bó gì kuóh-dà̤ kĕk iā sâ̤ cièng kó̤ uōi-lô (賄賂) siŏh sáng gì Háng-nè̤ng, kĕk Háng-nè̤ng gì mìng-gék kó̤ tĕ̤k-cṳ̆ kō̤-cṳ̆.
̍
Muāng-chĭng muăk-gĭ Hók-ciŭ ô siŏh ciáh miàng hô̤ lā̤ Guóh Báik-chiŏng gì tĕ̤k-cṳ̆-nè̤ng, diŏh ĭ siā gì «Dé̤ṳk găng Sĕk-nĭk uâ» diē-sié, ô gōng siŏh ciáh Sông-dê nièng-găng miàng-cê hô̤ lā̤ Gĭng Giáng gì céng-sê̤ṳ ĭng-ôi chió bék gâe̤ng gĕ̤ng-muói-giāng giék-huŏng, siâ-huôi dê-ôi biéng iā dă̤ gì gó-sê̤ṳ:
 
{{Cquote|Gĭng Giáng, cê Sé̤ṳk-mìng, cáuk sé̤ṳ-cài bìng sêng, ṳ̀ mâ̤-ngṳ̀-ìng tŭng puō. Hók-ciŭ sū chĭng mâ̤-ngṳ̀-sō̤ cék kuóh-dà̤-bò̤, ī gì sĕng-diōng sùng dṳ̆ng, lâng cé̤ṳ gê̤ṳ kuóh gó miàng. Mò̤ ùi ciéng-cṳ̄ng, cṳ̄-sŏng bók-dáik éng-sé̤ṳ. Liê bók dĕng ángngiâng, cáuk buáng-piéng-guói, ī biék chèng-bò̤; ô sĕ̤ guói dái dṳ̆ng căng ciā, chèng-bò̤ diĕk ĕu chĭ. Gê̤ṳng săng-sĕk nièng sṳ̄ hông é. Ciŭ biĕng chèng dṳ̆ng uăng lī sū chĭng kuóh-dà̤-bò̤ ciā nāi gê-nṳ̄, táuk ùi mâ̤-ngṳ̀-sō̤, gó siĕk sê̤ṳng. Cáik chiŏng uòng-kuă chĭng ngṳ̀-bò̤ Ìng ùi cĭ ngṳ̄ uŏk: „Nguŏk ciéu diè-dòng, ngṳ̀-ìng cháuk nêng Gĭng Giáng.“ Áng: Gĭng gṳ̆ Nguŏh-chióh-săng ī sê̤ṳ Gēng Ngĭk, làu kāu ngôi, ṳ̆k ùi Hò̤ Tì-dók diòng-bék.|«Dé̤ṳk găng Sĕk-nĭk uâ», guóng. 5}}
 
Téng Muāng-chĭng kăi-sṳ̄, céng-hū gâe̤ng kuóh-dà̤ dŭ buóh siōng chṳ̄-siĕu ciā gì-sê gì céng-cháik. 18 sié-gī Ṳ̆ng-céng nièng-găng, céng-hū ṳ̄ng-hū kuóh-dà̤ siông ángngiâng diâng-gṳ̆, bók-guó mìng-găng gó ô cĭng sâ̤ nè̤ng káng mâ̤ kī ĭ-gáuk-nè̤ng. Muāng-chĭng muăk-gĭ có̤ hiêng-céng (憲政), ô nè̤ng hióng Hók-gióng-sēng cṳ̆-ngiê-guŏh tì chók ngiê-áng, iéu-giù lĭk-huák bō̤-hô kuóh-dà̤ gâe̤ng Háng-nè̤ng dái-ngê̤ṳ bìng-dēng, dáng-sê céng-hū gōng cuòi sê sĭk-guáng, mò̤ ciék-sêu cuòi ngiê-áng. Dṳ̆ng-huà Mìng-guók sìng-lĭk ī-hâiu, uòng-ciòng gā̤-dṳ̀ kuóh-dà̤ mâ̤ siông ángngiâng gì géng-lêng. Gê̤ṳng-sāng-dōng siông-dài ī-hâiu, céng-hū ăng-bà̤ iā sâ̤ kuóh-dà̤ siông-ángngiâng. Gì-sê gì céng-cháik uòng-ciòng mò̤ lāu, bók-guó ô gì Háng-nè̤ng gó sê káng mâ̤ kī kuóh-dà̤.
 
== Ùng-huá hìng-chiông ==