「Kuóh-dà̤」調整以後𣍐蜀樣其地方
刪去的內容 新增的內容
無編輯摘要 |
無編輯摘要 |
||
Dâ̤ 67 hòng:
== Dó̤i kuóh-dà̤ gì gì-sê ==
Téng Sóng-dièu kăi-sṳ̄, kuóh-dà̤ ké̤ṳk lṳ̆k-dê gà̤-dēng gì Háng-nè̤ng dóng có̤ „ciéng-mìng“ (賤民) káng mâ̤ kī, sĕng-sāng gâe̤ng sĕng-uăk dŭ sêu gáu iā duâi gì hâing-cié, mâ̤ sāi siông áng diâng-gṳ̆, mâ̤ sāi sê̤ṳng sĭ-dièu gì ĭ-siòng, mâ̤ sāi gâe̤ng Háng-nè̤ng giék-huŏng, siông áng mâ̤ sāi ciă sāng gâe̤ng sê̤ṳng à̤, ô hō̤ dâi mâ̤ sāi diŏng-dĕng-giék-chăi, giàng diô dŏng diŏh uăng iĕu dă̤ tàu ièng biĕng-dău giàng, mâ̤ sāi sê̤ṳng Háng-nè̤ng gì ĭ-siòng, kó-guāng siŏh mĕng gèng siŏh mĕng dă̤. Nṳ̄-gái sĕ̤ buáng-biĕng-guói, mâ̤ sāi ŏ̤k Háng-nè̤ng nṳ̄-gái hŭ-uâng sĕ̤. Ô gì dê-huŏng gó géng-cī kuóh-dà̤ siông áng lì, dŏng-dê ô „Kuóh-dà̤ nĕ̤ng siông áng, siông áng páh sī mò̤ buòi miâng“ (曲蹄莫上岸, 上岸拍死無賠命) gì gōng-huák. Siông áng diâng-gṳ̆ gì kuóh-dà̤ iâ mâ̤ sāi kī kĕk uă có̤ dīng gì chió, ŏ̤k Háng-nè̤ng kī ô [[huōi-chiòng|huōi-chiòng-bău]] gì chió gâing-gâing sê mâ̤ sāi gì. Ô gì chió bó gì kuóh-dà̤ kĕk iā sâ̤ cièng kó̤ uōi-lô (賄賂) siŏh sáng gì Háng-nè̤ng, kĕk Háng-nè̤ng gì mìng-gék kó̤ tĕ̤k-cṳ̆ kō̤-cṳ̆.
̍
Muāng-chĭng muăk-gĭ Hók-ciŭ ô siŏh ciáh miàng hô̤ lā̤ Guóh Báik-chiŏng gì tĕ̤k-cṳ̆-nè̤ng, diŏh ĭ siā gì «Dé̤ṳk găng Sĕk-nĭk uâ» diē-sié, ô gōng siŏh ciáh Sông-dê nièng-găng miàng-cê hô̤ lā̤ Gĭng Giáng gì céng-sê̤ṳ ĭng-ôi chió bék gâe̤ng gĕ̤ng-muói-giāng giék-huŏng, siâ-huôi dê-ôi biéng iā dă̤ gì gó-sê̤ṳ:
{{Cquote|Gĭng Giáng, cê Sé̤ṳk-mìng, cáuk sé̤ṳ-cài bìng sêng, ṳ̀ mâ̤-ngṳ̀-ìng tŭng puō. Hók-ciŭ sū chĭng mâ̤-ngṳ̀-sō̤ cék kuóh-dà̤-bò̤, ī gì sĕng-diōng sùng dṳ̆ng, lâng cé̤ṳ gê̤ṳ kuóh gó miàng. Mò̤ ùi ciéng-cṳ̄ng, cṳ̄-sŏng bók-dáik éng-sé̤ṳ. Liê bók dĕng áng, cáuk buáng-piéng-guói, ī biék chèng-bò̤; ô sĕ̤ guói dái dṳ̆ng căng ciā, chèng-bò̤ diĕk ĕu chĭ. Gê̤ṳng săng-sĕk nièng sṳ̄ hông é. Ciŭ biĕng chèng dṳ̆ng uăng lī sū chĭng kuóh-dà̤-bò̤ ciā nāi gê-nṳ̄, táuk ùi mâ̤-ngṳ̀-sō̤, gó siĕk sê̤ṳng. Cáik chiŏng uòng-kuă chĭng ngṳ̀-bò̤ Ìng ùi cĭ ngṳ̄ uŏk: „Nguŏk ciéu diè-dòng, ngṳ̀-ìng cháuk nêng Gĭng Giáng.“ Áng: Gĭng gṳ̆ Nguŏh-chióh-săng ī sê̤ṳ Gēng Ngĭk, làu kāu ngôi, ṳ̆k ùi Hò̤ Tì-dók diòng-bék.|«Dé̤ṳk găng Sĕk-nĭk uâ», guóng. 5}}
Téng Muāng-chĭng kăi-sṳ̄, céng-hū gâe̤ng kuóh-dà̤ dŭ buóh siōng chṳ̄-siĕu ciā gì-sê gì céng-cháik. 18 sié-gī Ṳ̆ng-céng nièng-găng, céng-hū ṳ̄ng-hū kuóh-dà̤ siông áng diâng-gṳ̆, bók-guó mìng-găng gó ô cĭng sâ̤ nè̤ng káng mâ̤ kī ĭ-gáuk-nè̤ng. Muāng-chĭng muăk-gĭ có̤ hiêng-céng (憲政), ô nè̤ng hióng Hók-gióng-sēng cṳ̆-ngiê-guŏh tì chók ngiê-áng, iéu-giù lĭk-huák bō̤-hô kuóh-dà̤ gâe̤ng Háng-nè̤ng dái-ngê̤ṳ bìng-dēng, dáng-sê céng-hū gōng cuòi sê sĭk-guáng, mò̤ ciék-sêu cuòi ngiê-áng. Dṳ̆ng-huà Mìng-guók sìng-lĭk ī-hâiu, uòng-ciòng gā̤-dṳ̀ kuóh-dà̤ mâ̤ siông áng gì géng-lêng. Gê̤ṳng-sāng-dōng siông-dài ī-hâiu, céng-hū ăng-bà̤ iā sâ̤ kuóh-dà̤ siông-áng. Gì-sê gì céng-cháik uòng-ciòng mò̤ lāu, bók-guó ô gì Háng-nè̤ng gó sê káng mâ̤ kī kuóh-dà̤.
== Ùng-huá hìng-chiông ==
=== Hók-ciŭ mìng-găng gì ùng-huá hìng-chiông ===
Hók-ciŭ mìng-găng ùng-huá diē-sié káng mâ̤ kī kuóh-dà̤, giéng-gáe̤k ĭ-gáuk-nè̤ng găng-giēu-lé. Diŏh Hók-ciŭ-uâ dâi-dŏng ô iā sâ̤ káng mâ̤ kī kuóh-dà̤ gì sṳ̆k-ngṳ̄. Chiông „Kuóh-dà̤-ŭng“, „Siŏh lăk gāng-lāng gĕ̤h guó kăng, kuóh-dà̤ iâ siōng có̤ sĭng-săng. Chiū niĕng bék-giāng dēu-dēu-ciéng, mâ̤ siā săng cê Dâiu Iéng-săng“, „Kuóh-dà̤ â̤ có̤-guăng, Dṳ̆ng-nguòng biéng Báe̤k-huăng“ cī siŏh lôi, gó ô „Kuóh-dà̤ nĕ̤ng siông ngiâng, siông ngâng ké̤ṳk páh sī mò̤ buòi miâng“ ciŏng-uâng ŭi-hiĕk gì uâ. Muāng-chĭng céng-hū ūng-hṳ̄ kuóh-dà̤ mā̤ guăng, gó ô „Ièu sùng ièu sùng lă, kuóh-dà̤ có̤ lō̤-diă. Siēu-iè dáng bóng-tĕ̤ng, siēu-ciā kó̤ dăk chiă. Tiăng-dŏng nè̤ng-káh háng gŭng-hī, bùng-dṳ̆ng nā̤-nā̤ táung-siēng-kă“ ciŏng-uâng chiéu kuóh-dà̤ gì sṳ̆k-ngṳ̄. «Mìng-dŭ Biék Gé» diē-sié iâ ô biēng-dă̤ kuóh-dà̤ gì ùng-cê, bók-guó ô gì kuóh-dà̤ diŏh ciā cṳ̆ diē-sié sê ī céng-mêng hìng-chiông chók-hiêng gì. Hók-ciŭ ô iā sâ̤ gì dê-miàng gâe̤ng kuóh-dà̤ ô găng-guó. Hók-ciŭ chê-kṳ̆ să̤-báe̤k ô Mā-ăng-săng, gô-dā̤ hô̤ lā̤ Kuóh-dà̤-săng, hŭ-uái gô-dā̤ ô iā sâ̤ kuóh-dà̤ muài diŏh cŭ-nē̤. Mā-cū gì Nàng-găng-dō̤ iâ ô Kuóh-dà̤-ó̤.
== Chăng-kō̤ cṳ̆-lâiu ==
| |||