|
Găh gĭng-dáng ô-nièng-ngài tō̤ gáu gì cái-lâiu diē-sié, dŭ mò̤ gê̤ṳ-tā̤ gì ùng-ciŏng gái-siêu Bàng-uâ-cê gì ciáng-cê-huák(正字法). Bók-guó ô nè̤ng áng «Séng-gĭng» diē-sié gì pĭng-siā huŏng-sék cūng-giék chók lì Bàng-uâ-cê gì ciáng-cê-huák. Bàng-uâ-cê gì ciáng-cê-huák â̤ dé̤ṳng buōng „Gĭ-buōng sṳ̆-siā giĕ-cáik“, „Siăng-mō̤ Duâi-nâung siā giĕ-cáik“, „Sĭng-diêu Hù-hô̤ Tiĕng-gă giĕ-cáik“, „Lièng-cê hù-hô̤ sāi-ê̤ṳng giĕ-cáik“ cī 4 bĭh buô-hông.
==Bàng-uâ-cê gâe̤ng Háng-cê gì SŏngSiŏng-ciăng==
Kĕk Bàng-uâ-cê siā Hók-ciŭ-uâ cêugì hāuhuŏng-huák hô̤ lă̤lā̤ „Hók-ciŭ-uâ Lò̤-mā-huá“(福州話羅馬化) he̤khĕ̤k-ciā „Hók-ciu-uâ PingPĭng-ingĭng-huá“(福州話拼音化). NgGăh ciēucéng-hū nè̤nggì īng-hiōng giâ, huāng dó̤i Hók-ciŭ-uâ kĕk Bàng-uâ-cê siā Hók-ciŭ-uâgì nè̤ng mâ̤ ciēu, ĭ-cà̤gáuk-nè̤ng nêng ôigiéng-gáe̤k Hók-ciŭ-uâ diŏh kĕk Háng-cê siā.
===Háng-cê puái gì guŏngguăng-diēng===
Háng-cê puái téng ùng-huá gâe̤ng mìng-cŭk diòng-sìng(民族傳承) gà̤-dēng lì káng cī bĭh ông-dà̤. Ĭ-cà̤gáuk-nè̤ng gì guŏngguăng-diēng sê:
:1, #Hók-ciŭ-uâ sê Háng-nè̤ng gì ngṳ̄-ngiòng, gó-chṳ̄ diŏh sāi Háng-cê lì siā.
:2, #Hók-ciŭ-uâ găh lĭk-sṳ̄ gà̤-dēng dŭ sê kĕk Háng-cê lì siā gì, ŏ̤h ông-cṳ̆ «[[Chék Lìng-lìng Báik-ĭng]]» gâe̤ng siēu-sióh «[[Mìng-dŭ Biék-gé]]».
:3, #Hók-ciŭ-uâ nâ kĕk Háng-cê siā gì uâ, mâ̤ hiēu Hók-ciŭ-uâ gì nè̤ng iâ â̤ tĕ̤ngdé̤ṳng téng Háng-cê gà̤dài-dēngdŏng chăi chók é-sé̤ṳ.
:4, #Hók-ciŭ-uâ bō̤-gó ô cĭng-sâ̤ gūGū-cādâi Háng-ngṳ̄(古代漢語) gì sṳ̀, chiông „底(diē)“, „起動(kī-dâe̤ng)“, „晏(áng)“ dŭ sê cêng gŏ̤ gūGū-cādâi hĕkHáng-ngṳ̄ hĕ̤k-ciā ùng-ngiòng(文言) gì Hángdiē-ngṳ̄ diông giâsié gì gōng-huák. Cuòi sê Hók-ciŭ-uâ gì iŭ-diēng. Nâ sê kĕk Bàng-uâ-cê lì siā gì uâ, cī bĭh iŭ-diēng cêu gâe̤ngmò̤ Bàng-uâ-cê ciă gŏ̤kó̤ lāu.
===Bàng-uâ-cê puái gì guŏngguăng-diēng===
Bàng-uâ-cê puái téng ngṳ̄-ngiòng sĭk-ê̤ṳng(語言實用) huŏnggì huŏng-miêng biēu dăklì ĭkō̤-cà̤lê̤ṳ gìcī bĭh guŏngông-diēngdà̤, nêng ôigiéng-gáe̤k Bàng-uâ-cê â̤ tĕ̤ngdé̤ṳng dái-tá̤ Háng-cê có̤ ùidáung Hók-ciŭ-uâ gì ciō-tā̤ sṳ̆-siā ùng-cê dò̤ lā̤ dâi-tá̤(代替) Háng-cê.
Hók-ciŭ-uâ ô cĭng-sâ̤ gì ĭng mò̤ nèng-àinièng-ngài kĕk háng-cê siā, chiông „gĕ̤h (kē̤ lâi)“, „ngé̤ṳng (â̤ īng kī diòng-ôi buóh é̤h chók gì hūng-kuāng gāng-gáuk)“, „kău (ĕng siŏh dó̤i)“, dŭ mò̤ nèng-àinièng-ngài sāi hángHáng-cê siā chók lì.
Ô nè̤ng â̤ kĕk háng-cê gì ĭng hĕ̤k -ciā é-sé̤ṳ lì hông-tĕ̤k(混讀) Hók-ciŭ-uâ mò nèng-àingài siā chók lì gì cê, dáng sê, cuòi uōng-uōng â̤ gâe̤ng buōng -cê(本字) hông gŏ̤.siŏh dŏi kó̤.
Hók-ciŭ-uâ hánggì Háng-cê ô iā sâ̤ bĭh lĭk-sṳ̄ gì tèng-dā̤, cĭng sâ̤ hángHáng-cê ô lâng bĭh tĕ̤k-ĭng, ô gì gó ô 3 bĭh tĕ̤k-ĭng. Nâ kĕk hángHáng-cê siā gì uâ, nè̤ng mò̤ nèng-àinièng-ngài cūng -káuk tĕ̤k chók lì ĭng, ô sìgì sèng-hâiu nâ tĕ̤k dâng gŏ̤kó̤, gâ̤gó huákâ̤ huák-sĕng ngô-huôi.
Â̤-dā̤ „生“ nâ tĕ̤k /seŋ/ cêu sê „sī“ gì é-sé̤ṳ, nâ tĕ̤k có̤ /saŋ/ cêu sê „săng giāng“ gì é-sé̤ṳ, ng guó nâ sê sāi háng-cê siā chók lì, cêu mò̤ nèng-ài káng chók é-sé̤ṳ kó̤ lāu.
:::伊'''生'''去了.
:::Ĭ 伊'''sĕng生''' gŏ̤ lāu.去了。
:::Ĭ '''săngsĕng''' gŏ̤kó̤ lāu.
:::Ĭ '''săng''' kó̤ lāu.
Ô nè̤ng giéng -gáe̤k: „Nè̤ng nâ sāi Hók-ciŭ uâ siā ùng-ciŏng gì uâ, ĭ nâ nguông â̤ hiēu Hók-ciŭ-uâ gì nè̤ng káng, ng -sê ké̤ṳk mâ̤ hiēu Hók-ciŭ-uâ gì nè̤ng tĕ̤k gì, gó-chṳ̄ táká̤- sāidiê gó-lê̤ṳdiŏh nè̤ngchák máik tĕ̤k Hókĭ- ciŭgáuk- uâ ùng-ciŏng gì nè̤ng â̤ mâ̤ chăi chók nĭhlì? !“ Siŏh cṳ̄ng ngṳ̄-ngiòng sêu gáu buōng-iòng hŭng-sṳ̆k gâe̤ng dĕk-biék sê̤ṳ giông gì īng-hiōng â̤ săng chók cĭng sâ̤ dĕk-iū gì sṳ̀, cī piĕ sṳ̀ cêu nâ gōng sāi háng-cê siā, máik Hók-ciŭ-uâ gì nè̤ng iâ chăi mâ̤ chók. ▼
Siŏh cṳ̄ng ngṳ̄-ngiòng sêu gáu buōng-tū hŭng-sṳ̆k gâe̤ng dĕk-biék sê̤ṳ-giông gì īng-hiōng â̤ săng chók cĭng sâ̤ buōng-tū dĕk-iū gì sṳ̀, cī cṳ̄ng sṳ̀ cêu nâ gōng sāi Háng-cê lì siā, mâ̤ báik Hók-ciŭ-uâ gì nè̤ng iâ mò̤ kō̤-nèng chăi chók lì.
:: 洋當池往幫伊儷使保兩下都霧裡去，今旦大翻生，在伊怎講也呣靜 ． 。▼
Chiông gà̤-dēng cī guó uâ diē-sié gì „洋當池(iòng-dŏng-diè)“, „霧裡去(ô-lī-kó̤)“ cī lâng bĭh sṳ̀, sê [[Dâng Huò]] [[Dâng Huò lŏ̤h să̤-iòng |lŏ̤h sìsă̤-iòng]](鄭和落西洋) gì sèng-hâiu sùng gà̤-dēng giàng-sùng-gì [[Diòng-lŏ̤h giàng]]- sùng-gĭnè̤ng huák -mìng gì, nâ mò̤ ciŏng- muŏ-muŏmuòng gāigì gāi-sék, máikmâ̤ báik Hók-ciŭ-uâ gì cêu nâ káng hángHáng-cê iâ ngâ̤ hiēu ĭ gì é-sé̤ṳ. Gó ô chiông „靜(sâng)“ ng -sê „ăng-cêng“ (安靜) gì é-sé̤ṳ, sê „ng -tiè, sák tiè“ gì é-sé̤ṳ, nâ káng hángHáng-cê sê chăi mâ̤ chók ciā é-sé̤ṳ gì. ▼▲Ô nè̤ng giéng gáe̤k: „Nè̤ng nâ sāi Hók-ciŭ uâ siā ùng-ciŏng gì uâ, ĭ nâ nguông â̤ hiēu Hók-ciŭ-uâ gì nè̤ng káng, ng sê ké̤ṳk mâ̤ hiēu Hók-ciŭ-uâ gì nè̤ng tĕ̤k gì, gó-chṳ̄ tá-sāi gó-lê̤ṳ nè̤ng máik tĕ̤k Hók-ciŭ-uâ ùng-ciŏng gì nè̤ng â̤ mâ̤ chăi chók nĭh?“ Siŏh cṳ̄ng ngṳ̄-ngiòng sêu gáu buōng-iòng hŭng-sṳ̆k gâe̤ng dĕk-biék sê̤ṳ giông gì īng-hiōng â̤ săng chók cĭng sâ̤ dĕk-iū gì sṳ̀, cī piĕ sṳ̀ cêu nâ gōng sāi háng-cê siā, máik Hók-ciŭ-uâ gì nè̤ng iâ chăi mâ̤ chók.
▲:: 洋當池往幫伊儷使保兩下都霧裡去，今旦大翻生，在伊怎講也呣靜．
▲Chiông gà̤-dēng cī guó uâ diē-sié gì „洋當池(iòng-dŏng-diè)“, „霧裡去(ô-lī-kó̤)“, sê Dâng Huò lŏ̤h să̤-iòng sì-hâiu sùng gà̤-dēng gì Diòng-lŏ̤h giàng-sùng-gĭ huák mìng gì, nâ mò̤ ciŏng-muŏ-muŏ gāi sék, máik Hók-ciŭ-uâ gì cêu nâ káng háng-cê iâ ng hiēu ĭ gì é-sé̤ṳ. Gó ô chiông „靜(sâng)“ ng sê „ăng-cêng“ gì é-sé̤ṳ, sê „ng tiè, sák tiè“ gì é-sé̤ṳ, nâ káng háng-cê sê chăi mâ̤ chók ciā é-sé̤ṳ gì.
==Bàng-uâ-cê ùng-hók==
| 