「Huá-hŏk」調整以後𣍐蜀樣其地方

'''Huá-hŏk''' (化學) sê siŏh cṳ̄ng ngiēng-géu iū-gĭ hĕ̤k-ciā ù-gĭ ŭk-cék biéng-huá gì [[kuŏ-hŏk]]. Ĭng-ôi huá-hŏk huāng-éng gì buōng-cék sê [[nguòng-cṳ̄]] gì tṳ̀ng-sĭng cū-hăk, gó-chṳ̄ huá-hŏk iâ â̤-sāi gōng sê ngiēng-géu nguòng-cṳ̄ ciōng-iông tṳ̀ng-sĭng cū-hăk siàng sĭng [[hŭng-cṳ̄]], ī-gĭk [[diêng-cṳ̄]] ciōng-iông ông-dông gì kuŏ-hŏk.

 

Huá-hŏk hiêng-chiông sê bī ŭk-cék chăng-gă huá-hŏk huāng-éng hâiu huák-sĕng gì séng-cék biéng-huá, ké̤ṳk ŭk-cék gâe̤ng [[nèng-liông]] dŭ ô guăng-hiê. [[Huōi]] cêu sê dék bàng-siòng gì huá-hŏk hiêng-chiông cĭ-ék: sê ŭk-cék gâe̤ng kĕ̤ng-ké diē-lié gì [[iōng]] huák-sĕng giòng-liĕk huāng-éng sāng-sĕng sĭng ŭk-cék gì guó-tiàng, [[tiék]] săng cĭng iâ sê tiék gâe̤ng iōng-ké mâing-mâing huāng-éng gì liê, cī lâng cṳ̄ng biéng-huá dŭ â̤ hô̤ lō̤ iōng-huá (''oxidation''); lêng-nguôi siŏh cṳ̄ng sĕng-uăk dṳ̆ng sèu-sèu pâung diŏh gì huá-hŏk hiêng-chiông sê [[Sŏng (Huá-hŏk)|sŏng]] gâe̤ng [[Giēng (Huá-hŏk)|giēng]] gì dṳ̆ng-huò (''neutralization''). Huá-hŏk huāng-éng iâ sèu-sèu puâng lā̤ nèng-liông gì sék-huóng gâe̤ng ngék-siŭ.

 

Ciō-iéu gì huá-hŏk ciĕ-puái ô â-dā̤ gūi cṳ̄ng: Hŭng-sék huá-hŏk, iū-gĭ huá-hŏk, lī-lâung huá-hŏk, sĕng-ŭk huá-hŏk, ù-gĭ huá-hŏk gâe̤ng ŭk-lī huá-hŏk.

 

'''[[Nguòng-cṳ̄]]''' (''atom'') iù nguòng-cṳ̄-hŏk (bău-guák [[cék-cṳ̄]] gâe̤ng [[dṳ̆ng-cṳ̄]]) gâe̤ng [[diêng-cṳ̄]] cū-siàng. Diêng-cṳ̄ (dái hô-diêng) gì só-liông gâe̤ng nguòng-cṳ̄-hŏk sū dái gì diêng-liông (céng-diêng) siŏng dṳ̆ng-huò.

 

'''[[Nguòng-só]]''' (''element'') sê siŏh cṳ̄ng nguòng-só cêu sê dái ô dè̤ng-iông sâ̤ gì cék-cṳ̄ gì siŏh lôi nguòng-cṳ̄ gì tūng-chĭng. Pī-ṳ̀-gòng, ô 6 bĭk cék-cṳ̄ gì nguòng-só cêu sê [[Táng (Nguòng-só)|táng]], ô 92 bĭk cék-cṳ̄ gì nguòng-só cêu sê [[Iù (Nguòng-só)|iù]].

 

'''[[Huá-hăk-ŭk]]''' (''compound'') sê iù mâ̤ dè̤ng-iông gì nguòng-só áng ék-dêng bī-liê cū-siàng gì ô dĕk-dêng huá-hŏk séng-cék gì ŭk-cék. Pī-ṳ̀-gōng, [[cūi]] cêu sê [[Kĭng (Nguòng-só)|kĭng]] gâe̤ng [[iōng]] áng 1 bī 2 bī-liê cū-hăk siàng gì ŭk-cék.

 

'''[[Hŭng-cṳ̄]]''' (''molecule'') sê bō̤-tì ŭk-cék huá-hŏk séng-sék gì dék ciēu gì ŭk-cék, iù nâng bĭk hĕ̤k ī-siông gì nguòng-cṳ̄ cū-siàng.

 

'''[[Liê-cṳ̄]]''' (''ion'') sê dái diêng gì nguòng-cṳ̄ hĕ̤k-ciā hŭng-cṳ̄. Pī-ṳ̀-gōng, [[sièng]] ([[huá-hŏk-sék]]: NaCl) sê iù dái céng-diêng gì Na⁺ gâe̤ng dái hô-diêng gì Cl^- cū-siàng gì.

 

[[Háng-ngṳ̄]] "化學" cê-méng é-sé̤ṳ cêu sê "ŭk-cék biéng-'''huá''' gì kuŏ-'''hŏk'''"; [[Ĭng-ngṳ̄]] "''chemistry''" sê téng [[Ă-lá-báik-ngṳ̄]] gì "''al-kimia''" lì gì, é-sé̤ṳ sê "biéng-huá gì ngiê-sŭk".

 

[[nds-nl:Scheikunde]]

[[ne:रसायनशास्त्र]]

[[nl:Scheikunde]]

[[nn:Kjemi]]